Akt o surowcach krytycznych – Q&A

Przyjęty przez UE w 2023 r. Akt o surowcach krytycznych (Critical Raw Material Act – CRMA) to element strategii na wygranie światowego wyścigu o surowce, które są kluczowe dla gospodarki. Razem z rozporządzeniem bateryjnym (gdzie chodzi o recykling i zrównoważone wydobycie) tworzą ramę europejskiej polityki. Idea jest prosta, Unia dzięki CRMA ma zmniejszyć popyt wprowadzając obieg zamknięty, zwiększyć własne wydobycie i poszerzyć grono krajów dostarczających te surowce do Unii.

Wśród wymienionych surowców są także te kluczowe dla elektromobilności, publikujemy krótki Q&A, który pozwoli odpowiedzieć na najważniejsze pytania dotyczące Aktu o surowcach krytycznych.

1.       Po co powstał Akt o surowcach krytycznych?

 CRMA ma zmniejszyć uzależnienie Unii od importu surowców i sprawić, że gospodarka będzie bardziej odporna na niespodziewane wydarzenia lub szoki cenowe. To element polityki, która ma zapewnić europejskiej gospodarce odpowiednie zaplecze do rozwoju.

2.       Co wspólnego ma CRMA z elektromobilnością?

Prawo reguluje europejskie podejście do surowców kluczowych dla elektromobilności – litu, kobaltu i niklu, a także metali ziem rzadkich.

3.       Co to są surowce krytyczne?

To surowce, których możliwość pozyskania jest ograniczona lub ryzykowna. Ich wydobycie jest trudne lub kosztowne, zapotrzebowanie na nie duże, a trudno je zastąpić innymi surowcami.

4.       Czy surowce krytyczne to to samo co metale ziem rzadkich?

Nie, chociaż metale ziem rzadkich wchodzą w skład listy 34 surowców krytycznych. Metale ziem rzadkich to określenie dla rodziny 17 metali. Europejska lista surowców krytycznych jest dużo większa i obejmuje surowce dla wielu gałęzi gospodarki.

Unia ma problem z metalami ziem rzadkich, mamy ich złoża w Szwecji, ale ich główne złoża znajdują się w Chinach, USA, Indiach, Brazylii, Wietnamie i Australii.

5.       Jakie surowce znalazły się na liście unijnej?

Na liście jest obecnie 24 surowców, z czego 17 trafiło na listę surowców strategicznych (te są pogrubione).

Pełna lista surowców obejmuje:

•  Nikiel
• Grafit naturalny
• Hel
• Niob
• Gal
• Mangan
• Tytan metaliczny
• Platynowce
• ciężkie metale ziem rzadkich
• lekkie metale ziem rzadkich
• German
• Antymon
• Fosfor
• Skaleń
• Krzem Metaliczny
• Kobalt
• Arsen
• Glin/boksyt
• Węgiel koksowy
• Fluoryt
• Fosforyt
• Magnez
• Skand
• Lit
• Tantal
• Wanad
• Wolfram
• Hafn
• Stront
• Baryt
• Bizmut
• Bor/boran
• Beryl
• Miedź

6.       Czy Unia rzeczywiście ma problem z tymi surowcami?

W przypadku surowców krytycznych UE jest uzależniona prawie wyłącznie od importu.

Dostawcy tych surowców – zarówno na etapie wydobycia, jak i przetwarzania – są często bardzo skoncentrowani w niewielkiej liczbie państw trzecich. Na przykład 97 % magnezu UE pozyskuje w Chinach. Metale ciężkie ziem rzadkich, wykorzystywane w magnesach trwałych, są poddawane procesowi rafinacji wyłącznie w Chinach. 63 % światowego kobaltu – wykorzystywanego w bateriach – wydobywa się w Demokratycznej Republice Konga, natomiast 60 % jest poddawane procesowi rafinacji w Chinach. Taka koncentracja naraża UE na znaczne ryzyko związane z dostawami.

Światowy popyt na lit wykorzystywany do produkcji baterii do celów mobilności i magazynowania energii ma wzrosnąć do 2050 r. nawet 89-krotnie. Do 2050 r. spodziewany jest sześcio- lub siedmiokrotny wzrost popytu w UE na metale ziem rzadkich, z których wytwarzane są magnesy trwałe stosowane w turbinach wiatrowych lub pojazdach elektrycznych. Zgodnie z przewidywaniami popyt w UE na gal, wykorzystywany do produkcji półprzewodników, wzrośnie do 2050 r. 17-krotnie.

7.       Jakie cele wprowadza rozporządzenie na 2030?

a)       w Unii mamy wydobywać minimum 10% rocznego zapotrzebowania;

b)      minimum 50% rocznego zużycia ma pochodzić z surowców przetwarzanych w Unii;

c)       minimum 20% rocznego zużycia ma pochodzić z wewnętrznego recyklingu;

d)      pojedyncze państwo trzecie będzie mogło odpowiadać za maksymalnie 65% rocznego zużycia w Unii każdego z surowców strategicznych na odpowiednim etapie przetwarzania.

Hubert Różyk