Akt o surowcach krytycznych ? Q&A
Przyjęty przez UE w 2023 r. Akt o surowcach krytycznych (Critical Raw Material Act ? CRMA) to element strategii na wygranie światowego wyścigu o surowce, które są kluczowe dla gospodarki. Razem z rozporządzeniem bateryjnym (gdzie chodzi o recykling i zrównoważone wydobycie) tworzą ramę europejskiej polityki. Idea jest prosta, Unia dzięki CRMA ma zmniejszyć popyt wprowadzając obieg zamknięty, zwiększyć własne wydobycie i poszerzyć grono krajów dostarczających te surowce do Unii.
Wśród wymienionych surowców są także te kluczowe dla elektromobilności, publikujemy krótki Q&A, który pozwoli odpowiedzieć na najważniejsze pytania dotyczące Aktu o surowcach krytycznych.
1. Po co powstał Akt o surowcach krytycznych?
CRMA ma zmniejszyć uzależnienie Unii od importu surowców i sprawić, że gospodarka będzie bardziej odporna na niespodziewane wydarzenia lub szoki cenowe. To element polityki, która ma zapewnić europejskiej gospodarce odpowiednie zaplecze do rozwoju.
2. Co wspólnego ma CRMA z elektromobilnością?
Prawo reguluje europejskie podejście do surowców kluczowych dla elektromobilności ? litu, kobaltu i niklu, a także metali ziem rzadkich.
3. Co to są surowce krytyczne?
To surowce, których możliwość pozyskania jest ograniczona lub ryzykowna. Ich wydobycie jest trudne lub kosztowne, zapotrzebowanie na nie duże, a trudno je zastąpić innymi surowcami.
4. Czy surowce krytyczne to to samo co metale ziem rzadkich?
Nie, chociaż metale ziem rzadkich wchodzą w skład listy 34 surowców krytycznych. Metale ziem rzadkich to określenie dla rodziny 17 metali. Europejska lista surowców krytycznych jest dużo większa i obejmuje surowce dla wielu gałęzi gospodarki.
Unia ma problem z metalami ziem rzadkich, mamy ich złoża w Szwecji, ale ich główne złoża znajdują się w Chinach, USA, Indiach, Brazylii, Wietnamie i Australii.
5. Jakie surowce znalazły się na liście unijnej?
Na liście jest obecnie 24 surowców, z czego 17 trafiło na listę surowców strategicznych (te są pogrubione).
Pełna lista surowców obejmuje:
- Nikiel
- Grafit naturalny
- Hel
- Niob
- Gal
- Mangan
- Tytan metaliczny
- Platynowce
- ciężkie metale ziem rzadkich
- lekkie metale ziem rzadkich
- German
- Antymon
- Fosfor
- Skaleń
- Krzem Metaliczny
- Kobalt
- Arsen
- Glin/boksyt
- Węgiel koksowy
- Fluoryt
- Fosforyt
- Magnez
- Skand
- Lit
- Tantal
- Wanad
- Wolfram
- Hafn
- Stront
- Baryt
- Bizmut
- Bor/boran
- Beryl
- Miedź
6. Czy Unia rzeczywiście ma problem z tymi surowcami?
W przypadku surowców krytycznych UE jest uzależniona prawie wyłącznie od importu.
Dostawcy tych surowców ? zarówno na etapie wydobycia, jak i przetwarzania ? są często bardzo skoncentrowani w niewielkiej liczbie państw trzecich. Na przykład 97 % magnezu UE pozyskuje w Chinach. Metale ciężkie ziem rzadkich, wykorzystywane w magnesach trwałych, są poddawane procesowi rafinacji wyłącznie w Chinach. 63 % światowego kobaltu ? wykorzystywanego w bateriach ? wydobywa się w Demokratycznej Republice Konga, natomiast 60 % jest poddawane procesowi rafinacji w Chinach. Taka koncentracja naraża UE na znaczne ryzyko związane z dostawami.
Światowy popyt na lit wykorzystywany do produkcji baterii do celów mobilności i magazynowania energii ma wzrosnąć do 2050 r. nawet 89-krotnie. Do 2050 r. spodziewany jest sześcio- lub siedmiokrotny wzrost popytu w UE na metale ziem rzadkich, z których wytwarzane są magnesy trwałe stosowane w turbinach wiatrowych lub pojazdach elektrycznych. Zgodnie z przewidywaniami popyt w UE na gal, wykorzystywany do produkcji półprzewodników, wzrośnie do 2050 r. 17-krotnie.
7. Jakie cele wprowadza rozporządzenie na 2030?
a) w Unii mamy wydobywać minimum 10% rocznego zapotrzebowania;
b) minimum 50% rocznego zużycia ma pochodzić z surowców przetwarzanych w Unii;
c) minimum 20% rocznego zużycia ma pochodzić z wewnętrznego recyklingu;
d) pojedyncze państwo trzecie będzie mogło odpowiadać za maksymalnie 65% rocznego zużycia w Unii każdego z surowców strategicznych na odpowiednim etapie przetwarzania.
Hubert Różyk
