Diesle w Polsce - co musisz o nich wiedzieć?

Pojazdy napędzane silnikami diesla to rosnący problem w Polsce – są szkodliwe dla zdrowia i pogłębiają zachodzące na naszych oczach zmiany klimatyczne. Co roku kolejne setki tysięcy diesli są importowane do Polski z zachodnich krajów Unii. Kierowcy na zachodzie pozbywają się szkodliwych samochodów ze względu na kolejne ograniczenia poruszania się tymi pojazdami po miastach, tym samym pogłębiając problem zbyt wysokich emisji z transportu drogowego w Polsce.

Ile i jakich diesli jeździ po Polskich drogach?

Według raportu ACEA, na 1000 osób mieszkających w Polsce w 2019 roku przypadały 642 samochody osobowe i 105 komercyjnych pojazdów transportowych. 1 na 3 samochody osobowe w Polsce ma silnik diesla^[1]. Według raportu Samar, w 2019 roku Polsce zarejestrowane były 24,360,166 samochody osobowe^[2]. Liczba osobowych diesli na polskich drogach w 2019 roku wynosiła 7 620 007 – ok 31% samochodów osobowych w Polsce ma silnik diesla^[3].

W Polsce sprzedaje się ponad 3 razy więcej paliwa Diesel Fuel B7 (ON) niż benzyny RON 95 i 98 łącznie. W samym 2019 roku sprzedano w Polsce 20 864 700 000 litrów (17 460 000 ton) paliwa diesel^[4] (dane te dotyczą jednak nie tylko aut). Typowy pojazd z silnikiem diesla emituje około 10 razy więcej tlenków azotu (NOx), niż jego odpowiednik z silnikiem benzynowym. Badania pokazują, że emisje tlenków azotu z samochodów z napędem diesla są zwykle 5 razy większe na drodze, niż w laboratorium.

Po polskich drogach jeżdżą stare i w dużym stopniu niesprawne diesle – 72% przebadanych przez NIK diesli teoretycznie spełniających normę Euro 4 przekraczało limit emisji NO_X (tlenków azotu). W 2019 roku średni wiek samochodu osobowego w Polsce wynosił 14 lat i od tamtej pory rośnie^[5].

Niemiarodajny system pomiaru zanieczyszczeń powietrza z transportu drogowego w Polsce

Dodatkową bolączką Polski jest niesprawny system monitoringu jakości powietrza w zakresie emisji ze źródeł komunikacyjnych. Stacje monitorujące zanieczyszczenia są źle rozmieszczone i jest ich za mało. W 2020 roku w połowie województw nie było ani jednej stacji badającej zanieczyszczenia komunikacyjne na terenie miasta. Tylko 16 z 300 stacji znajdowało się w sąsiedztwie dróg o natężonym ruchu. Niektóre stacje nie mierzyły poziomu cząsteczek stałych (PMx) i tlenków azotu (NOx)^[6].

Jednak nawet przy źle zorganizowanym systemie pomiarów zanieczyszczeń z transportu wiemy, że Polskie powietrze jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych w Unii. W 2018 roku aż 85% polskich stref, w których prowadzone są pomiary, przekroczyło normy PM10. To więcej od unijnej średniej – statystycznie trzy na cztery osoby mieszkające w europejskich miastach narażone są na niebezpieczne poziomy cząsteczek stałych wydalanych przez pojazdy napędzane dieslem^[7].

Wpływ zanieczyszczeń emitowanych przez diesle na zdrowie ludzi

Emisje z pojazdów z silnikiem wysokoprężnym zostały uznane przez WHO za rakotwórcze już w 2012 roku^[8]. Systematycznie prowadzone badania naukowe dotyczące nowotworów i zanieczyszczeń powietrza wykazują, że ekspozycja na nadmierne poziomy zanieczyszczeń powoduje powstawanie w ludzkim organizmie sprzyjającego nowotworom środowiska.

Zanieczyszczenia powietrza osłabiają układ oddechowy i układ sercowo-naczyniowy, powodują stany zapalne, prowadzą do powstawania stresu oksydacyjnego^[9].

Za szczególnie szkodliwe zanieczyszczenia z diesla uważane są:

• cząsteczki stałe (PMx, pył zawieszony): PM10, PM2,5, mikrocząsteczki,
• tlenki azotu (NOx);
• pierwiastkowy węgiel wdychany razem z powietrzem (REC);
• wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (PAHs);
• dwutlenek węgla (CO₂);
• ozon troposferyczny (O₃).

Wpływ zanieczyszczeń emitowanych przez pojazdy z napędem diesla na środowisko i klimat

Pojazdy z silnikiem diesla emitują duże ilości gazów cieplarnianych. Z pomiarów przeprowadzonych w 2019 roku wynika, że 55% badanych pojazdów przekraczało limity emisji CO₂.

Emisja zanieczyszczeń z diesli wiąże się z obciążeniem dla środowiska i ekosystemów. Toksyczne substancje dostają się nie tylko do powietrza, ale też do wody i gleby, co przekłada się m.in. na gorszą jakość żywności dla ludzi i zwierząt czy zmiany poziomu nawodnienia gruntów. Emisja gazów cieplarnianych z transportu przyczynia się do zmian klimatycznych, które odbiją się na wszystkich mieszkańcach i mieszkankach Ziemi.

Ciche wsparcie państwa dla diesli za które płacimy my wszyscy

Diesle są „dotowane” przez brak odpowiedniej polityki państwa.Brakuje w Polsce systemowych rozwiązań zniechęcających do korzystania z pojazdów z silnikami wysokoprężnymi. Przez brak odpowiedniego opodatkowania, które odzwierciedlałoby koszty, jakie ponosi społeczeństwo i gospodarka, cena starych diesli jest sztucznie niska. Opłaty za zanieczyszczenia, nadmierne emisje, hałas etc. ponoszą wszyscy, poza właścicielkami i właścicielami tych samochodów.

Z każdym rokiem problem się pogłębia, liczba importowanych aut oraz niesprawnych aut emitujących duże ilości zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych rośnie. W kolejnych latach trudno spodziewać się odwrócenia trendu – do Polski nadal będzie płynęła rzeka diesli. Polski Diesel z roku na rok będzie starszy i będzie generował większe koszty.

Przeczytaj cały raport Polski Diesel − analiza emisji zanieczyszczeń z transportu drogowego w kontekście zdrowia publicznego i ochrony środowiska w Polsce.