Jak transport publiczny powinien działać w trakcie i po Covid-19

Transport publiczny to jeden z najważniejszych elementów nowoczesnych miast. Dostępna i  niezawodna komunikacja miejska i regionalna ma duży wpływ na atrakcyjność miast – zarówno dla mieszkańców jak i dla biznesu. Pandemia Covid-19 miała duży wpływ na transport publiczny. Władze miast stanęły przed nowymi wyzwaniami. Sprawdzamy jak powinien działać transport publiczny w okresie pandemii.

Procedury i wykorzystanie doświadczeń

Pierwsze miesiące lockdownu były trudne, przewoźnicy publiczni stanęli przed wieloma wyzwaniami, które trzeba było szybko rozwiązywać. Doświadczenie ponad roku funkcjonowania w pandemicznych warunkach sprawiło, że przedsiębiorstwa komunikacji miejskiej nauczyły sobie radzić z nową rzeczywistością. Zachowanie norm sanitarnych, dezynfekcje taboru, odpowiednie oznakowanie i procedury postępowania tworzą dobrą bazę do udoskonalania strategii funkcjonowania transportu publicznego w pandemicznych warunkach. Odpowiednie procedury zapewniające bezpieczeństwo zarówno pracowniczkom i pracownikom, jak i pasażerkom i pasażerom, to podstawowy warunek sprawnego funkcjonowania transportu publicznego w trakcie pandemii.

Dialog społeczny

Analiza doświadczeń wielu europejskich miast pokazuje, że dialog społeczny odgrywa ważną rolę w implementacji usprawnień oraz zmian w dobie pandemii. Wysłuchanie głosów użytkowniczek i użytkowników pozwala lepiej rozumieć ich postawy i dostosować procedury do ich potrzeb. Potrzeby te w różnych grupach są inne. Dialog społeczny pozwala na przeciwdziałanie wykluczeniu szczególnie na to narażonych grup społecznych – np. osób z niepełnosprawnościami, które w reżimie epidemicznym potrzebują specjalnego wsparcia i dodatkowej troski. Dialog z użytkowniczkami i użytkownikami komunikacji publicznej był ważnym elementem, pandemia dodatkowo go wzmacnia. Dobre wykorzystanie dialogu społecznego może pomóc operatorom komunikacji miejskiej zdefiniować problemy i przygotować odpowiednie rozwiązania. W przyszłości powinien stanowić nieodłączny element reform i zmian funkcjonowania transportu publicznego.

Kampanie społeczne i edukacyjne

Niebagatelną rolę w trakcie pandemii odgrywają kampanie edukacyjne i informacyjne. Nowa sytuacja wymaga zmiany wielu nawyków korzystania z transportu publicznego i społecznej dyscypliny. Miasta powinny aktywnie wspierać te zmiany organizując kampanie edukacyjne, które poprawiają bezpieczeństwo wszystkich korzystających z komunikacji publicznej.

Równolegle do tych aktywności potrzeba jest wielu działań komunikacyjnych, które powinny mieć na celu przywrócenie zaufania do transportu publicznego. Nieuzasadnione wskazywanie transportu publicznego jako potencjalnego miejsca zakażenia sprawiło, że z komunikacji publicznej zrezygnowało wiele osób. Część z nich powróciła do korzystania z indywidualnych środków transportu – ma to swoje dobre i złe strony. Więcej rowerów na ulicach miast to dobra wiadomość, jednak w tym samym czasie wiele osób wybiera prywatny samochód, co przyczynia się do pogorszenia jakości powietrza i korków paraliżujących miasta. Transport publiczny musi odzyskać zaufanie pasażerów, długotrwałe spadki osób korzystających z tego środka transportu pokazują, że droga do tego jest jeszcze długa i pełna wyzwań. 

Elastyczne podejście

Zmieniająca się rzeczywistość tworzy nowe wyzwania dla operatorów transportu publicznego. Jednym z ważniejszych skutków pandemii były trwałe zmiany w modelu mobilności wielu osób korzystających do tej pory z transportu publicznego. Praca zdalna lub hybrydowa sprawia, że na nowo trzeba przemyśleć politykę w zakresie formy biletów długookresowych. Nowa forma tych biletów może być jednym z ważnych argumentów za powrotem pasażerów do zbior-komu. Bilety roczne lub określające konkretną liczbę dni uprawniających do przejazdu mogą pomóc zachęcić tych, którzy przestali regularnie przemieszczać się do pracy i złagodzić negatywne skutki ewentualnych kolejnych lockdownów.

Nie ma powrotu do diesla

Niezależnie od zmieniającej się sytuacji pandemicznej pewne kierunki rozwoju transportu publicznego nie podlegają zmianom. Jednym z nich jest wymiana taboru na zeroemisyjny. Zmiana w transporcie jest kluczowa, jeśli chcemy osiągnąć neutralność klimatyczną. Z tej perspektywy pandemia jest zdarzeniem, które w odniesieniu do transportu nie wpływa na ogólny trend zmian. Mało tego, badania dotyczące sposobu przebiegu Covid-19 pokazały, że zanieczyszczone powietrze ma negatywny wpływ na przebieg choroby i podnosi ryzyko hospitalizacji. 

Huby komunikacyjne

Przyszłość transportu publicznego w miastach  i miejskich obszarach funkcjonalnych to przemyślane łączenie komplementarnych środków transportu. Transport publiczny potrzebuje hubów komunikacyjnych, które ułatwią pasażerkom i pasażerom łączenie różnych środków transportu – np. docieranie rowerem do komunikacji miejskiej i wygodne punkty przesiadkowe wraz z odpowiednią infrastrukturą.  Dalszy rozwój parkingów typu “parkuj i jedź” oraz tworzenie nowych możliwości, np. dodawanie przy tych parkingach także stacji miejskiego roweru czy hulajnóg, otwiera przed transportem publicznym nowe perspektywy.

Buspasy i zmiany organizacji ruchu

Buspasy sprawiają, że autobusy jeżdżą bardziej płynnie i punktualnie. Jest to ważne zarówno dla pasażerów, którzy nie muszą stać w korkach z samochodami osobowymi i mogą z większą dokładnością zaplanować podróż, ale również dla miast, które dzięki buspasom mogą lepiej wykorzystywać tabor autobusowy. Drogi elektryczny tabor autobusowy powinien móc korzystać z buspasów, tak żeby z autobusów mogła korzystać maksymalnie duża liczba pasażerów. Do końca 2025 po buspasach będą mogły poruszać się również samochody elektryczne. Celem takiego zapisu było stworzenie zachęty dla potencjalnych nabywców samochodów elektryczne, które wciąż jeszcze są droższe od samochodów spalinowych. Docelowo jednak, buspasy powinny być dostępne tylko dla autobusów, taksówek i pojazdów uprzywilejowanych.