Komisja ENVI za ambitniejszymi przepisami ochrony powietrza

Parlamentarna Komisja Ochrony Środowiska 27.06.2023 r. przyjęła swoje stanowisko w sprawie unijnej dyrektywy w dotyczącej jakości powietrza (AAQD). Komisja postuluje bardziej restrykcyjne normy na rok 2030 dotyczące szkodliwych substancji. Ponadto zaplanowane jest ujednolicenie wskaźników jakości powietrza w całej Europie, a kraje UE mają obowiązek opracowania map drogowych dotyczących jakości powietrza. Dlaczego to ważne? Zanieczyszczenie powietrza w UE nadal przyczynia się do około 300 000 przedwczesnych zgonów rocznie.

Komisja Ochrony Środowiska (ENVI) postuluje o bardziej ambitne przepisy dotyczące walki ze smogiem

Z przewagą zaledwie pięciu głosów przyjęto projekt, który przewiduje zaostrzenie norm jakości powietrza do 2030 r. Inicjatywa ta skupia się na kluczowych składowych zanieczyszczeń powietrza, takich jak cząstki stałe (PM2,5, PM10), dwutlenek azotu (NO2), dwutlenek siarki (SO2) oraz ozon (O3). Posłanki i posłowie do Parlamentu Europejskiego podkreślają, że przyszłe przeglądy tej dyrektywy będą zapewniały pełne i ciągłe dostosowanie do najnowszych wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczących jakości powietrza.

AAQD: Czym jest?

Dyrektywa europejska AAQD (Air Quality Directive) to nowy akt prawny Unii Europejskiej, który określa minimalne standardy jakości powietrza, jakie muszą być spełnione w całej Unii. Łączy dwie obowiązujące do tej pory dyrektywy 2008/50/WE oraz 2004/107/WE.

Celem dyrektywy jest ochrona zdrowia oraz środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem powietrza, a także zapewnienie spójności w podejściu do zarządzania jakością powietrza.
Państwa członkowskie UE mają obowiązek monitorowania jakości powietrza i podejmowania działań mających na celu poprawę jakości powietrza, w tym opracowywanie planów działań na rzecz poprawy jakości powietrza w regionach o największym zanieczyszczeniu.

Więcej monitoringu powietrza

Komisja ds. Środowiska wyraźnie podkreśla potrzebę zwiększenia liczby punktów poboru próbek powietrza w celu monitorowania jego jakości. Zwłaszcza w obszarach, gdzie istnieje ryzyko wystąpienia wysokich stężeń ultramałych cząstek (UFP), sadzy, rtęci i amoniaku (NH3). Sugeruje się, że powinien przypadać przynajmniej jeden punkt poboru próbek na milion mieszkanek i mieszkańców. Jest to znacznie ambitniejsza propozycja niż pierwotnie zaproponowana przez Komisję, która wynosiła jeden punkt na pięć milionów obywatelek i obywateli, i to tylko dla UFP.
Ponadto, w obszarach miejskich, istotnym elementem powinno być istnienie co najmniej jednego supercentrum monitorującego, które będzie reprezentatywne dla narażenia całej miejskiej populacji liczącej dwa miliony osób. To stanowi konkretną różnicę w porównaniu z jednym supercentrum na dziesięć milionów, jak zaproponowała Komisja.

Lepsza jakość informacji

Posłanki i posłowie dążą do ujednolicenia obecnie rozproszonych i niejasnych wskaźników jakości powietrza dotyczących dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego (PM10 i PM2,5) oraz ozonu w całej Unii Europejskiej.
Ważne jest, aby wskaźniki te były klarowne, łatwo dostępne i aktualizowane co godzinę, aby obywatele i obywatelki mogli skutecznie chronić się w przypadku wysokiego poziomu zanieczyszczenia powietrza i reagować przed osiągnięciem progów alarmowych. Wraz z tymi wskaźnikami, powinny być dostarczane informacje o objawach związanych z ekstremalnymi wartościami zanieczyszczenia powietrza oraz związanych z nimi zagrożeniami dla zdrowia, uwzględniając szczególnie narażone grupy społeczne.

Plany na drogę do lepszego powietrza

Propozycja Komisji zakłada, że oprócz obowiązkowych planów ochrony powietrza, które są stosowane w przypadku przekroczenia limitów przez państwa członkowskie UE, wszystkie kraje powinny również przygotować swoje plany działania (roadmaps) dotyczące jakości powietrza. Te krajowe plany działań mają określić konkretne krótko- i długoterminowe środki, które zostaną podjęte w celu przestrzegania nowych wartości granicznych. Jest to kolejny krok mający na celu skuteczniejsze monitorowanie i poprawę jakości powietrza w całej Wspólnocie.j.

Kolejne kroki

Projekt Komisji trafi na sesję plenarną w dniach 10-13 lipca 2023 roku. Potem projekt trafi do Rady Europejskiej. Po przyjęciu stanowiska przez Radę zostaną rozpoczęte negocjacje mające na celu ustalenie ostatecznego kształtu ustawy. To kluczowy etap procesu legislacyjnego, który może przynieść istotne zmiany i wpływać na przyszłe regulacje w danym obszarze.

Zanieczyszczenie powietrza w Europie

Dlaczego to ważny temat? Według Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) zanieczyszczenie powietrza nadal jest główną środowiskową przyczyną przedwczesnych zgonów w UE, z około 300 000 przedwczesnych zgonów rocznie, przy czym według EEA najbardziej szkodliwe są cząstki stałe, NO₂ (pochodzące głównie z silników Diesla) i ozon (O₃). W październiku 2022 r. Komisja zaproponowała przegląd unijnych przepisów dotyczących jakości powietrza z bardziej ambitnymi celami na 2030 r., aby osiągnąć cel zerowego zanieczyszczenia do 2050 r. zgodnie z planem działania na rzecz zerowego zanieczyszczenia.

Podsumowanie

Przed Parlamentem ważne głosowanie – przyjęcie ambitnego mandatu do trilogów podczas nadchodzącej sesji plenarnej. Ambitne stanowisko PE będzie przeciwwagą dla zachowawczej propozycji Komisji i tendencji do rozwadniania nowelizacji przez poszczególne stolice.

Szymon Żuławiński