[RAPORT] Scenariusze reformy podatkowej dla osobowego transportu drogowego

Fundacja Promocji Pojazdów Elektrycznych (FPPE) oraz Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) przygotowały raport analizujący planowane zmiany w opodatkowaniu samochodów osobowych w Polsce. Raport ocenia wpływ tych reform na rynek motoryzacyjny, jakość powietrza oraz budżet państwa w obliczu nowych podatków, które mają zostać wprowadzone w latach 2024 i 2026 zgodnie z założeniami Krajowego Planu Odbudowy. Analizując strukturę floty pojazdów i porównując rozwiązania stosowane w innych krajach, w materiale wskazano możliwe scenariusze podatkowe oraz ich konsekwencje dla kierowców i gospodarki.

W latach 2024 i 2026 Polska planuje wprowadzenie dwóch nowych podatków od samochodów osobowych zgodnie z założeniami Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Celem tych zmian jest zwiększenie udziału transportu niskoemisyjnego i zeroemisyjnego oraz ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko.

Wprowadzenie opłaty rejestracyjnej i podatku od posiadania pojazdów samochodowych, uzależnionych od poziomu emisji CO2 lub NOx, stwarza możliwość przeprowadzenia szerszej reformy podatkowej. Reforma ma nie tylko realizować założenia KPO, ale także uprościć system podatkowy i wpłynąć na nawyki konsumenckie. Przyspieszy to redukcję emisji gazów cieplarnianych oraz pyłów z transportu drogowego.

Raport koncentruje się na analizie opodatkowania samochodów osobowych należących do osób prywatnych, co wynika z kilku kluczowych czynników:

Aż 90,5% samochodów w Polsce należy do osób fizycznych, a jedynie 9,5% do firm. Osoby prywatne stanowią także 90% importerów używanych samochodów, jednak w przypadku rejestracji nowych pojazdów ich udział w 2022 roku wynosił tylko 29%.

Rzeczywista redukcja emisji w Polsce wymaga modernizacji floty pojazdów. Oznacza to konieczność wymiany starszych aut spełniających normy Euro 1-4 na nowsze, zgodne z normami Euro 5 i 6. Kluczowym elementem tej zmiany jest ograniczenie importu pojazdów starszych niż 15 lat oraz obniżenie średniego wieku samochodów w Polsce. Istotne jest także zachęcanie konsumentów do użytkowania nowszych pojazdów bez konieczności zakupu drogich nowych aut z salonu.

Raport rozpoczyna się od analizy struktury floty pojazdów osobowych w Polsce i Europie. Następnie przedstawia wpływ transportu drogowego na jakość powietrza oraz wyjaśnia zasadę „zanieczyszczający płaci”, która stanowi podstawę nowych rozwiązań podatkowych. Kolejne rozdziały omawiają rolę instrumentów podatkowych w rozwoju transportu nisko- i zeroemisyjnego, a także analizują obecny system opodatkowania pojazdów osobowych w Polsce w kontekście innych krajów europejskich.

W raporcie przedstawione są dwa scenariusze reformy podatkowej:

1. Zastąpienie akcyzy od nabycia samochodu (obecnie uzależnionej od wartości pojazdu oraz pojemności silnika) opłatą rejestracyjną, uwzględniającą wartość, masę pojazdu i poziom emisji NOx (norma Euro). Ponadto, planowane jest zastąpienie akcyzy od paliw, opłaty paliwowej i emisyjnej jednym podatkiem od posiadania pojazdu, uzależnionym od jego masy i poziomu emisji NOx.
2. Zastąpienie akcyzy od nabycia samochodu opłatą rejestracyjną zależną od masy pojazdu i poziomu emisji NOx oraz zastąpienie opłaty paliwowej i emisyjnej jednym podatkiem od posiadania pojazdu, również uwzględniającym masę i poziom emisji NOx.

Na podstawie tych scenariuszy raport analizuje skutki dla dochodów budżetu państwa oraz wskazuje konieczne zmiany w przepisach prawnych. W końcowej części raportu przedstawione zostaną rekomendacje dotyczące potencjalnego wykorzystania zwiększonych dochodów podatkowych w celu dalszego wspierania transformacji sektora transportu.

Zapraszamy do lektury: