Recykling baterii trakcyjnych – szansa dla europejskiej i polskiej gospodarki

Recykling baterii staje się coraz ważniejszym elementem globalnej debaty o elektryfikacji transportu. Choć bywa postrzegany jako jedno z największych wyzwań rynku, stanowi też ogromną szansę dla Europy na stworzenie zrównoważonego i ekonomicznie opłacalnego przemysłu pojazdów bateryjnych. Dzięki efektywnemu recyklingowi można sprostać wyzwaniom takim jak niedobór surowców, zależność od dostaw z zagranicy czy negatywny wpływ na środowisko. Według szacunków organizacji Transport & Environment (T&E), surowce odzyskane ze zużytych baterii mogą w 2040 roku posłużyć do wyprodukowania od 3 do 15 milionów nowych baterii samochodowych, zaspokajając znaczną część europejskiego rynku.

Nowa wartość starych baterii

Najnowszy raport Transport & Environment, pt. „From Waste to Value: Why Battery Recycling Is Europe’s Chance for Resource Sufficiency and a Low-Impact Supply Chain”, analizuje potencjał recyklingu baterii w kontekście przyszłych potrzeb rynku. Rosnąca popularność pojazdów elektrycznych oraz systemów magazynowania energii napędza rozwój technologii bateryjnych. Według prognoz, do końca tej dekady pojemność baterii w Europie może osiągnąć 970 GWh, a do 2040 roku niemal 2 TWh. Dla porównania: bateria nowego pojazdu Kia EV3 ma pojemność około 81 kWh, co oznacza, że 2 TWh odpowiada pojemności 24,5 miliona takich baterii.

Surowce do ponownego wykorzystania

Kluczowe komponenty współczesnych baterii, takie jak lit, nikiel, mangan i kobalt, mają ogromny potencjał do ponownego wykorzystania. Dzięki efektywnym procesom recyklingu możliwe będzie zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania na baterie, które wkrótce będą liczone w terawatogodzinach (TWh). T&E szacuje, że po 2030 roku liczba baterii osiągających koniec cyklu życia (EOL – End of Life) gwałtownie wzrośnie, osiągając 170 GWh dostępnych do recyklingu w 2035 roku i aż 470 GWh w 2040 roku. To ogromny potencjał umożliwiający odzysk cennych surowców, które mogą być ponownie wykorzystane w produkcji nowych baterii.

Recykling odpadów produkcyjnych

Recykling obejmuje nie tylko baterie wycofane z eksploatacji, ale również odpady produkcyjne. Należą do nich produkty niespełniające norm jakościowych oraz baterie przeznaczone do testów, konserwacji i regeneracji. Szacuje się, że do końca dekady ponad 100 GWh takich odpadów będzie dostępnych do recyklingu.

Recykling akumulatorów litowo-jonowych

W kontekście recyklingu baterii warto zwrócić uwagę na rozwój technologii i infrastruktury w tym zakresie. Obecnie firmy są przygotowane technologicznie do recyklingu akumulatorów litowo-jonowych, choć na budowę dużych instalacji musimy jeszcze poczekać, ponieważ na rynku nie ma wystarczającej liczby baterii wymagających recyklingu. Jednak w miarę upowszechnienia się pojazdów elektrycznych, zapotrzebowanie na recykling będzie rosło, co stwarza możliwości dla inwestycji w tym sektorze.

Warto również podkreślić, że rozwój technologii bateryjnych zmierza w kierunku ograniczenia zużycia surowców strategicznych, takich jak kobalt czy mangan, przy jednoczesnym zwiększaniu efektywności energetycznej i trwałości baterii. To podejście wpisuje się w ideę gospodarki o obiegu zamkniętym, gdzie kluczowe jest maksymalne wykorzystanie zasobów i minimalizacja odpadów.

Wspieranie recyklingu w Europie przez politykę i regulacje

Dzięki recyklingowi Europa może do 2030 roku pokryć 14% zapotrzebowania na lit, 16% na nikiel, 17% na mangan oraz aż 25% na kobalt. Ograniczy to konieczność budowy 12 nowych kopalń na świecie, co przyczyni się do zmniejszenia globalnego śladu ekologicznego. Aby w pełni wykorzystać potencjał recyklingu, Europa powinna uwzględnić go jako kluczowy element swojej polityki technologicznej. Nowe przepisy, takie jak Rozporządzenie Bateryjne czy Akt w sprawie Surowców Krytycznych, powinny wspierać rozwój lokalnych zakładów recyklingu, ograniczać eksport odpadów bateryjnych oraz uprościć przepisy dotyczące transportu zużytych produktów wewnątrz UE.

Polska jest liderem wdrażania nowoczesnych technik recyklingu baterii – w Zawierciu za 380 milionów zł powstanie zakład odzyskiwania metali firmy Elemental Holding, zaś w Legnicy pracuje linia pilotażowa Royal Bees Recycling. Jesteśmy również największym w Europie producentem autobusów elektrycznych, na czele z Solarisem (Bolechowo) i MAN-em (Starachowice). Równocześnie po polskich drogach jeździ już ponad tysiąc elektrycznych autobusów, co lokuje nas w pierwszej piątce w Europie. W województwie lubuskim swoją siedzibę posiada również europejski lider na rynku infrastruktury ładowania autobusów elektrycznych – zielonogórska Ekoenergetyka, która właśnie buduje krajowe zdolności wytwarzania komponentów energoelektronicznych, dotychczas importowanych.

Programy finansowania na poziomie unijnym i krajowym powinny wspierać komercjalizację projektów związanych z odzyskiwaniem materiałów i zamykać luki technologiczne. Tylko w ten sposób Europa będzie mogła stać się liderem zrównoważonego przemysłu bateryjnego i niezależności surowcowej. Odpowiedzialne zarządzanie cyklem życia baterii może zatem przekształcić wyzwania związane z elektryfikacją transportu w szansę na rozwój zrównoważonego przemysłu i zmniejszenie zależności Europy od importu surowców.