Rozporządzenie bateryjne – wstępne porozumienie

9 grudnia zamknięto trilog w sprawie rozporządzenia bateryjnego. Wstępne porozumienie na rzecz zrównoważonego cyklu życia baterii ma zagwarantować, że zużyte baterie będą poddawane recyklingowi, to pozwoli na stworzenie cyrkularnego obiegu materiałów i znacząco zmniejszy zanieczyszczenia. Rozporządzenie bateryjne dotyczy wszystkich rodzajów baterii – oprócz samochodowych m.in.  przenośnych, baterii przemysłowych, akumulatorów oraz baterii stosowanych w lekkich środkach transportu – np. rowerach elektrycznych.

Nowe rozporządzenie zastąpi obecną dyrektywę w sprawie baterii z 2006 r. i uzupełni istniejące przepisy, w szczególności w zakresie gospodarowania odpadami. Przyjęte porozumienie dokładnie określa procedury postępowania w zakresie zbiórki i odzyskiwania materiałów, a także obowiązki wynikające  z rozszerzonej odpowiedzialności producentów baterii dla wszystkich rodzajów baterii i akumulatorów.

Najważniejsze informacje:

·   Rozporządzenie dotyczy wszystkich rodzajów baterii

·   W bateriach samochodowych będzie odzyskiwane 90% całego kobaltu i niklu oraz 80% litu

·   Wszystkie baterie samochodowe będą odbierane za darmo

·   W 2027 r. zostaną wprowadzone maksymalne limity emisji CO2 dla produkcji baterii

·   Producenci zostaną poddani restrykcyjnym wymogom w zakresie należytej staranności (ang. due dilligence rules) w zakresie pozyskiwania i odzyskiwania surowców

Gospodarka o obiegu zamkniętym

To pierwszy akt prawny wprowadzający cyrkularny model gospodarki (gospodarki o obiegu zamkniętym). Porozumienie określa obowiązujące producentów cele w zakresie zbierania zużytych baterii. 63% baterii przenośnych ma być zbierane do końca 2027 r, cel wzrasta do 73% do końca 2030 r. W segmencie baterii z lekkich środków transportu 51% ma być zbierane do końca 2028 r. i 61% do końca 2031 r. W porozumieniu ustalono także cel w zakresie recyklingu baterii niklowo-kadmowych na poziomie 80% do 2025 r. oraz 50% dla innych baterii do 2025 r.

Dodatkowo do końca 2030 r. Komisja ma ocenić czy należy stopniowo wycofywać wszystkie baterie, które nie nadają się do ładowania.

Cele dla baterii przemysłowych i akumulatorów do pojazdów elektrycznych

Wszystkie zużyte baterie przemysłowe i do pojazdów elektrycznych będą bezpłatnie odbierane od użytkowników końcowych, niezależnie od ich rodzaju, składu chemicznego, stanu, marki czy pochodzenia.

Rozporządzenie wprowadza nowe cele recyklingu dla określonych surowców, co oznacza, że podmioty zajmujące się recyklingiem będą musiały odzyskiwać:

· 90% całego kobaltu i niklu w zużytych bateriach od 2027 r. i 95% 2031 r.

· 50% litu od 2027 r., wzrost do 80% w 2031 r.

Akumulatory przemysłowe i do pojazdów elektrycznych zostały objęte minimalnymi poziomami materiałów z recyclingu wykorzystywanych do ich produkcji – 16% dla kobaltu, 85% dla ołowiu, 6% dla litu i 6% dla niklu.

Nowe przepisy wprowadzają także zharmonizowane wymogi informacyjne i dotyczące etykietowania akumulatorów o pojemności powyżej 2 kWh – uwzględniające  m.in. zawartość materiałów z odzysku, informacje o pojemności, wydajności, trwałości i składzie chemicznym.

Zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko

Nowe prawo ma za zadanie znaczne zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko poprzez przyjęcie szczegółowych i restrykcyjnych wymogów w zakresie należytej staranności (ang. due dilligence rules) obowiązujące biznes. Firmy będą musiały sprawdzać źródło surowców stosowane w bateriach, które wprowadzają na rynek. Z obowiązku wyłączono małe i średnie firmy.

Przedsiębiorstwa będą musiały oprzeć swoje kontrole należytej staranności na szeregu zagrożeń środowiskowych i społecznych, w tym wody, różnorodności biologicznej, praw pracowniczych, pracy dzieci itp. Prawo nie koncentruje się wyłącznie na obszarach „wysokiego ryzyka” lub poważnych naruszeniach praw człowieka , ale wymusza znacznie szersze myślenie i ochronę w tym aspekcie.

Począwszy od 2024 r. firmy produkujące akumulatory i baterie będą musiały zgłaszać ślad węglowy (dla całego cyklu życia produktu – od wydobycia po recycling). Posłuży to do ustalenia klas wydajności dla baterii od 2026 r. oraz maksymalnych limitów emisji CO2 od 2027 r. Maksymalne limity emisji CO2 będą zaporą dla importowanych baterii wytwarzanych z energii w oparciu o węgiel, co będzie chroniło konkurencyjność europejskich wyrobów.

Dodatkowo producenci baterii będą zobowiązani do ustanowienia mechanizmów składania i rozpatrywania skarg.

Perspektywy zapotrzebowania i cen baterii do samochodów

Baterie odgrywają kluczową rolę w dekarbonizacji transportu, do 2030 r. popyt na nie wzrośnie 10-krotnie. Zgodnie z szacunkami Rady w 2030 r. UE będzie potrzebowała baterii do ok. 30 milionów pojazdów bateryjnych. Jednocześnie światowe zapotrzebowanie na baterie ma wzrosnąć 14 razy względem 2019 r. Prognozy zakładają, że w 2030 r. cena baterii będzie o 50% niższa od tej z 2019 r. Unia będzie w stanie pokryć swoje zapotrzebowanie na baterie samochodowe w 2025 r. Wysokie progi dotyczące recyclingu pomogą wydatnie ograniczyć zapotrzebowanie na surowce do baterii.

Komentarz

·       Ostateczny kształt porozumienia jest bardziej ambitny od propozycji Komisji. Podniesione progi dla recyklingu materiałów to sukces organizacji opowiadających się za dostosowaniem progów do istniejących technologii. Już w 2022 możliwe jest odzyskiwanie do 95% surowców użytych w produkcji baterii samochodowej.

·       Rozporządzenie pozwoli ograniczyć popyt surowców w kolejnych latach, kiedy skokowo będzie rosło zapotrzebowanie na baterie do samochodów elektrycznych.

·       Kolejnymi krokami będą przyjęcie porozumienia przez komisję ENVI w PE (przed głosowaniem plenarnym) oraz akceptacja Rady. Ambicją czeskiej prezydencji jest przeprowadzenie decyzji przez Coreper jeszcze w grudniu 2022, nie jest to jednak bardzo prawdopodobny scenariusz. Ostatecznego przyjęcia rozporządzenia należy spodziewać się do połowy 2023 r.

·       Poddanie ścisłemu nadzorowi emisji przy produkcji baterii zwiększy przewagę konkurencyjną elektrycznych pojazdów. To przy produkcji baterii emitowanych jest najwięcej gazów cieplarnianych. Regulacja bateryjna pozwoli na dalsze zmniejszanie śladu węglowego pojazdów elektrycznych.

·       Uregulowanie rynku baterii poprzez nałożenie certyfikowania pochodzenia surowców przez producentów jest też ważnym instrumentem w walce z niszczeniem środowiska naturalnego.

·       Wprowadzenie maksymalnych limitów emisji CO2 dla produkcji baterii będzie chroniło europejskich producentów przed nieuczciwą konkurencją.

Więcej informacji:

https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:4b5d88a6-3ad8-11eb-b27b-01aa75ed71a1.0011.02/DOC_1&format=PDF

https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/battery-value-chain/

https://environment.ec.europa.eu/topics/waste-and-recycling/batteries_en

Hubert Różyk