Wstępne porozumienie ws. AAQD

20 lutego 2024 r. Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie nowelizacji dyrektyw dot. jakości powietrza – AAQD. Porozumienie musi jeszcze zostać potwierdzone przez obie instytucje, zanim zostanie formalnie przyjęte. Najważniejsze jednak, że prawodawcy przychylili się do zaleceń WHO. To dobra wiadomość nie tylko dla jakości powietrza, a także dla zdrowia.

Założenia

Po intensywnych negocjacjach między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją Europejską współprawodawcy osiągnęli porozumienie polityczne dotyczące nowej dyrektywy w sprawie jakości powietrza atmosferycznego, uznając kluczową potrzebę ograniczenia zanieczyszczenia powietrza zgodnie z zaleceniami naukowymi.

Ustalono, między innymi, ustanowienie nowych norm jakości powietrza w UE do 2030 r., które są bliższe wytycznym WHO i które będą regularnie poddawane przeglądom. Dyrektywa obejmie limity dla wielu różnych substancji zanieczyszczających powietrze (m. in. PM2.5 i PM10, NO2, SO2, benzo(a)piren, arsen, ołów i nikiel). 

Roczne dopuszczalne wartości dla PM2,5 i NO2 zostaną zmniejszone odpowiednio z 25 µg/m³ do 10 µg/m³ i z 40 µg/m³ do 20 µg/m³ (czyli 2x więcej niż rekomenduje WHO).

Na czym polega AAQD?

26 października 2022 roku Komisja Europejska przedstawiła propozycję rewizji dyrektyw dotyczących jakości powietrza (ang. Ambient Air Quality Directive – AAQD). Propozycja Komisji wyznacza nowe, bardziej restrykcyjne, limity dla szeregu substancji wchodzących w skład zanieczyszczeń powietrza, w tym pyłów zawieszonych (PM) oraz tlenków azotu (NOx). Propozycja nie harmonizuje jednak norm europejskich z nowymi wytycznymi WHO z września 2021 dotyczącymi dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń powietrza. Nowe, ambitniejsze normy dla zanieczyszczeń powietrza to krok w dobrą stronę, ale nie są wystarczające w świetle dostępnej wiedzy naukowej.

Więcej w artykule:

Nie wszystko jeszcze przesądzone

Niestety porozumienie daje państwom członkowskim możliwość wnioskowania, do 31 stycznia 2029 r., z określonych powodów i na ściśle określonych warunkach, o odroczenie terminu osiągnięcia dopuszczalnych wartości jakości powietrza:

• nie później niż do 1 stycznia 2040 r. dla obszarów, na których zgodność z dyrektywą w tym terminie okazałaby się nieosiągalna ze względu na szczególne warunki klimatyczne i orograficzne (orografia to dział geomorfologii zajmujący się charakterystyką dużych form rzeźby powierzchni Ziemi) lub na których niezbędne redukcje można osiągnąć jedynie przy znacznym wpływie na istniejące domowe systemy grzewcze.

• nie później niż do 1 stycznia 2035 r. (z możliwością przedłużenia o kolejne dwa lata), jeśli prognozy wskazują, że wartości graniczne nie mogą zostać osiągnięte przed upływem terminu osiągnięcia.

Dlaczego to ważne

Zanieczyszczenie powietrza przyczynia się do około 300 000 przedwczesnych zgonów rocznie w Europie, co czyni je najważniejszym zagrożeniem środowiskowym dla naszego zdrowia. Zanieczyszczenie powietrza przyczynia się do szeregu problemów zdrowotnych, w tym zawałów serca, udarów mózgu, problemów z oddychaniem, cukrzycy, demencji, opóźnionego rozwoju poznawczego u dzieci i raka płuc.

Dyrektywa w sprawie jakości powietrza atmosferycznego (AAQD) to jeden z głównych filarów prawodawstwa Unii Europejskiej, które ma na celu regulację i poprawę jakości powietrza we wszystkich państwach członkowskich. 

Dyrektywa AAQD jest potrzebna, aby chronić zdrowie ludzi i środowisko poprzez ustalenie szczegółowych norm jakości powietrza i limitów emisji różnych substancji zanieczyszczających powietrze, w tym cząstek stałych (PM10 i PM2,5), dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, tlenku węgla, ołowiu, benzenu i ozonu.