Zmieniając kierunek: przegląd polityk eliminacji samochodów spalinowych na świecie.

Wpływ transportu drogowego na emisję dwutlenku węgla i innych substancji szkodliwych dla środowiska jest niezaprzeczalny. W odpowiedzi na narastający kryzys klimatyczny i chęć przeciwdziałaniu jego skutkom świat podejmuje kroki w kierunku eliminacji samochodów napędzanych tradycyjnymi paliwami kopalnymi. Przedstawiamy przegląd najważniejszych polityk i inicjatyw, które stanowią fundament do dekarbonizacji sektora transportu.

Wstęp

Chcąc odsłonić nieco historię powstania tekstu, można powiedzieć, że zrodził się on z pytania, które samodzielnie sobie zadaliśmy. Pytanie pochodziło wprost z prawicowych mediów i odnosiło się do kontrowersyjnej decyzji UE i odejścia od silników spalinowych w samochodach osobowych po 2035 r. Brzmiało mniej więcej tak: ?Co taka mała Europa i jej 7% światowych emisji CO2 zdziała, zakazując rejestracji nowych samochodów spalinowych?? Mimo iż nie podlega dyskusji, że polityka klimatyczna jest uzasadniona i może przynieść wiele korzyści, w tej publikacji chcemy się skupić przede wszystkim na wpływie tej decyzji na resztę geopolitycznego świata.

Główny problem z transportem

Transport to jedyny sektor, którego emisje nieprzerwanie rosną na całym świecie [źródło]. Decyzja o zakazie rejestracji samochodów spalinowych w Europie stanowi ważny sygnał dla innych regionów i państw, zachęcając je do podjęcia podobnych kroków. To może przyczynić się do globalnej transformacji sektora transportowego i zmniejszenia emisji CO2 na całym świecie. Czy ta teza okazuje się słuszna? Zapraszamy na przegląd światowych polityk dotyczących rezygnacji z paliw kopalnych w transporcie. 

USA

Po tym, jak Kalifornijska Rada Zasobów Powietrza (California Air Resources Board) zatwierdziła przepisy, które zakazują sprzedaży nowych pojazdów z silnikami spalinowymi po 2035 r., wymagając, aby wszystkie nowe samochody były napędzane energią elektryczną lub wodorem, gubernator Kalifornii Gavin Newsom powiedział ABC News, że jest przekonany, że więcej stanów zrobi to samo, aby pomóc w walce ze zmianami klimatycznymi [źródło]. Więcej piszemy o tym tutaj. 

Taki stan rzeczy jest możliwy dzięki Ustawie o Czystym Powietrzu, która daje Kalifornii prawo do ustalania surowszych zasad dotyczących wydzielania szkodliwych substancji przez nowe pojazdy silnikowe. Ustawa została stworzona przez Agencję Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych (Environmental Protection Agency). Inne stany mogą przyjąć reguły Kalifornii bez konieczności zgody rządu, jeśli są one dokładnie takie same jak te zawarte w ustawie przygotowanej przez EPA [źródło].

Cztery stany Stanów Zjednoczonych, a mianowicie Washington, Oregon, Massachusetts i Nowy Jork, postanowiły podążać śladem Kalifornii i podjęły zobowiązanie do zaprzestania produkcji samochodów z silnikami spalinowymi. W Waszyngtonie ma to nastąpić do roku 2030, w pozostałych trzech do 2035 r. Dodatkowo stany Kalifornia i Nowy Jork opracowały strategie dotyczące pojazdów ciężkich. 

To pokazuje, że świadomość problemu występuje na poziomie stanowym. Jednak klamrą dla wszystkich tych działań może okazać się wprowadzone przez prezydenta USA Joe Bidena przepisy federalne. Rozporządzenie Wykonawcze 14057, które nakazuje, że wszystkie nowe lekkie pojazdy dodane do floty rządowej muszą być w 100% pojazdami o zerowej emisji do 2027 r., a wszystkie nowe lekkie pojazdy sprzedawane osobom prywatnym muszą być w 100% pojazdami o zerowej emisji do 2035 r. [źródło].

Chiny

ChRL jest największym emitentem dwutlenku węgla na świecie. Ich ogromne zapotrzebowanie na energię wciąż opiera się w dużej mierze na węglu, co prowadzi do znacznego uwalniania gazów cieplarnianych do atmosfery. ChRL również podejmują kroki w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym, jednak my skupiamy na transporcie. 

Pomimo że Chiny są światowej czołówce jeżeli chodzi o udział samochodów bezemisyjnych w krajowym parku, nadal rozumieją słuszność polityk służących odejściu od paliw kopalnych i ustala wiążące cele dotyczące transformacji sektora. 

Prowincja Hainan stanie się pionierem, wprowadzając pierwszy w państwie środka zakaz sprzedaży samochodów z silnikami spalinowymi. Inicjatywa jest częścią strategii ?Carbon Peak Implementation Plan”. Zgodnie z którą  do 2030 r. zakazane zostaną pojazdy napędzane benzyną i olejem napędowym, Ta sama data to również cel osiągnięcia 45% wszystkich pojazdów będzie elektryczna [źródło].

Dodatkowo ChRL planuję wprowadzić również krajową politykę służącą eliminacji spalinowych samochodów. Krajowa organizacja ekspertów motoryzacyjnych ogłosiła plan działania dotyczący pojazdów zasilanych nowymi źródłami energii. Raport powstaje pod kierunkiem Ministerstwa Przemysłu i Technologii Informacyjnych i będzie stanowić podstawę dla chińskich przepisów i polityki dotyczącej samochodów. Doniesienia prawne wskazują 2035 r. jako datę graniczną [źródło].

Australia

Australijskie Terytorium Stołeczne (ACT) potwierdziło, że stanie się pierwszą jurysdykcją w kraju, która nałoży datę wygaśnięcia sprzedaży nowych samochodów spalinowych: 2035 r. Dodatkowym efektem tego działania, była presja wobec rządu federalnego Australii. 

Poza wprowadzeniem zakazu od 2035 r. ACT ogłosiło swoją towarzyszącą strategię, zgodnie z którą od 80 do 90 procent sprzedaży lekkich pojazdów mają stanowić pojazdy bezemisyjne do 2030 r. 

Nowa strategia dotycząca pojazdów bezemisyjnych na tym obszarze obejmuje także przechodzenie floty rządowej ACT na napęd elektryczny lub wodorowy, ekspansję publicznej infrastruktury ładowania do 180 punktów do 2025 r. oraz wykluczenie nowych pojazdów benzynowych i wysokoprężnych z flot taksówek i innych usług transportowych do 2030 r. [źródło] [źródło].

Norwegia

Norwegia jest liderką światowej rewolucji w dziedzinie samochodów elektrycznych. Kraj ten osiągnął imponujący sukces w promowaniu i przyjęciu EV, co przyniosło wymierne korzyści dla środowiska i gospodarki. 

Norweski Parlament podjął decyzję o narodowym celu, że już od 2025 r. wszystkie nowe samochody sprzedawane w Norwegii powinny być pojazdami o zerowej emisji, czyli w tej chwili elektryczne lub wodorowe [źródło].  

Izrael

Obywatelki i obywatele Izraela już po roku 2030 nie będą mogli nabywać nowych pojazdów napędzanych benzyną lub olejem napędowym ? poinformowało Ministerstwo Energii. 

Izrael posiada zarówno silniejszą motywację, jak i bardziej dogodne warunki niż wiele innych krajów, aby zrealizować taki plan. Jest to niewielki kraj pod względem geografii, o zbliżonej powierzchni do stanu New Jersey, z gęsto zaludnionymi obszarami skoncentrowanymi blisko siebie, co minimalizuje potrzebę znaczącej rozbudowy infrastruktury.

Elektryfikacja transportu ma także strategiczne znaczenie dla Izraela. Kraj znajduje się w geopolitycznie niestabilnym obszarze Bliskiego Wschodu, nie posiadając własnych zasobów ropy naftowej i otoczony przez kraje, które nie zawsze są przychylnie nastawione i kierują swoją politykę skierowaną przeciwko niemu. To pokazuje, że odpowiedzialna polityka klimatyczna może być kluczem dot. bezpieczeństwa kraju [źródło].

Japonia

Japonia może zakazać sprzedaży nowych samochodów z silnikami benzynowymi w połowie 2030 r. ? doniosła publiczna stacja NHK. Tym samym Japonia dołącza do innych krajów i regionów, które wprowadzają ograniczenia dotyczące pojazdów napędzanych paliwami kopalnymi. Co więcej, Ministerstwo przemysłu Japonii rozważa wprowadzenie wymogu, aby wszystkie nowe pojazdy były elektryczne, eliminując tym samym samochody hybrydowe. Opór lobby przemysłu motoryzacyjnego jest niezwykle silny w Japonii. Na razie japońscy producenci samochodów milczą w kwestii wpływu, jaki te środki mogą mieć na ich biznesy.

Warto zaznaczyć, że w Japonii udział pojazdów elektrycznych ma wzrosnąć do 55% w 2030 r. ? wynika z raportu firmy Boston Consulting Group dotyczącego perspektyw samochodów zasilanych bateriami [źródło].

Meksyk

Ustawa klimatyczna Meksyku zakłada redukcję emisji o 50% do 2050 r. (w stosunku do poziomów z 2000 r.) oraz osiągnięcie poziomu 35% energii odnawialnej do 2024 r. Naturalnie nowe prawo dotyczyć będzie także sektora transportu. Sama stolica Meksyku ? Mexico City ma indywidualny cel 30% redukcji (od 8 do 10 milionów ton dwutlenku węgla) w porównaniu z poziomem między 2014 a 2020 r.

Skupiając się na politykach dotyczących transportu, raport Netherlands Enterprise Agency wskazuje, że Stolica Meksyku zakaże pojazdów napędzanych silnikiem Diesla od 2025 r. Warto nadmienić, że w tej grupie znalazły się również Paryż, Rzym, Madryt i Ateny [źródło].

Deklaracja z Glasgow

Deklaracja z Glasgow to inicjatywa, w ramach której ponad 100 krajów, miast, stanów, producentów, właścicieli flot i innych podmiotów zobowiązało się do zakończenia sprzedaży pojazdów z silnikami spalinowymi na wiodących rynkach do 2035 r. oraz na całym świecie do 2040 r. 

Inicjatywa ta obejmuje szeroki zakres uczestników, w tym państwa, miasta, firmy i inne podmioty. To pokazuje, że walka ze zmianami klimatycznymi wymaga współpracy na wielu poziomach i sektorach. Wśród sygnatariuszy wśród przedstawicielstw państw znalazły się między innymi: Kanada, Wielka Brytania, Luksemburg, Rwanda, Australijskie Terytorium Stołeczne, Kalifornia i trzy jej miasta, Buenos Aires, sześć prowincji i miast Korei Południowej, Indyjska Izba Handlowa, towarzyszą im reprezentacje biznesu i korporacji, takie jak Volvo, Daimler, GM, Ford, IKEA, Siemens i Uber. Co ciekawe sygnatariuszką deklaracji jest również Polska.

Jednakże, pomimo tych pozytywnych aspektów, Deklaracja z Glasgow nie jest wiążącą umową międzynarodową. Oznacza to, że sygnatariusze nie ponoszą prawnie wiążących zobowiązań do spełnienia tych celów. Jest to raczej zobowiązanie polityczne i deklaracja intencji [źródło][źródło].

Podsumowanie

W miarę jak efekty zmian klimatycznych stają się coraz bardziej widoczne i groźne, coraz więcej państw rozumie konieczność odejścia od paliw kopalnych. Świat dostrzega, że tradycyjne źródła energii, takie jak ropa naftowa i węgiel, przynoszą ze sobą nie tylko poważne konsekwencje dla środowiska, ale także są nieekonomiczne w dłuższej perspektywie czasowej.

Celem tego tekstu jest podkreślenie globalnego trendu, w którym coraz więcej krajów przyłącza się do inicjatyw mających na celu dekarbonizację sektora transportowego. Lista krajów, które zadeklarowały swoje strategie, nie kończy się na Meksyku. Do listy śmiało, można dopisać również: Egipt, Tajwan, Koreę Południową, Singapur, Tajlandię czy Indonezję, a i to nie koniec. 

Choć wiele państw wyznacza cele dekarbonizacji i wyraża wolę odejścia od paliw kopalnych, trudno jest doszukać się konkretnych działań w ich planach. W większości przypadków, deklaracje te można postrzegać jako życzeniowe. Deklaracje padały, ale nie zostały jeszcze przekształcone w konkretne polityki i inwestycje.

To pokazuje, że edukacja i wspólne działanie stają się ważnymi elementami w procesie dekarbonizacji. Społeczeństwa muszą być informowane o zagrożeniach związanych z nadmiernym wykorzystywaniem paliw kopalnych i o korzyściach płynących z odnawialnych źródeł energii oraz bardziej zrównoważonych środków transportu. Ponadto konieczne jest wspólne podejmowanie działań na szczeblu międzynarodowym, aby zapewnić skoordynowane wysiłki w dziedzinie walki ze zmianami klimatycznymi.

Maria Markuszewska, Szymon Żuławiński