Transportowa rewolucja w miastach jest w Twoim interesie

Stanie w korkach to w Polsce synonim mobilności miejskiej. Powód? Polskie miasta znajdują się w niechlubnej czołówce miast europejskich zarówno pod względem poziomu zanieczyszczenia powietrza, jak i liczby samochodów na 1000 osób. Potrzebujemy nowych narzędzi, aby jednocześnie zmniejszać emisyjność transportu i wspierać mieszkanki mieszkańców, dla których takie zmiany są największym wyzwaniem. Taki jest wniosek z nowego raportu opublikowanego przez Clean Cities Campaign.

Od korków do czystego powietrza

Dlatego ważne jest wspieranie modernizacji infrastruktury miejskiej stawiającej na pierwszym miejscu ruch pieszy i rowerowy, a nie jak dotychczas samochody osobowe. Co równie istotne, należy zadbać o instrumenty zachęcające mieszkanki i mieszkańców do korzystania z innych niż auta form transportu w mieście.

Zmiana nawyków, zmiana miasta

Zmiany w sposobie przemieszczania się po mieście nie sprawią, że będzie nam się żyło gorzej. Wręcz przeciwnie. Dlatego ważne jest wspieranie modernizacji infrastruktury miejskiej stawiającej na pierwszym ruch pieszy i rowerowy, a nie jak dotychczas samochody osobowe. Co równie istotne, należy zadbać o instrumenty zachęcające mieszkanki i mieszkańców do korzystania z innych niż auta form transportu w mieście.

Jak odmienić przyszłość miast?

W raporcie pt. “5 szybkich i sprawiedliwych społecznie rozwiązań dla czystego transportu miejskiego” (ang. Win-Win: 5 fast and fair solutions to clean up urban transport) autorki i autorzy przedstawili 5 narzędzi, które mogą zastosować władze, aby polityka w zakresie czystego transportu miejskiego uwzględniała potrzeby najbardziej wrażliwych grup społecznych.

Choć w ostatnim czasie gospodarstwa domowe zmagają się z rosnącymi kosztami utrzymania wskutek m.in. podwyżek cen gazu, energii i żywności, to należy pamiętać, że zanieczyszczenie powietrza to kolejny wydatek na skutek utraconych dni pracy czy koszty leczenia. Pięć narzędzi:
W raporcie zaproponowano szereg rozwiązań dla włodarzy miast i rządów, których wprowadzenie pomoże w osiągnięciu korzyści zdrowotnych przy jednoczesnym zminimalizowaniu ewentualnych utrudnień wynikających ze zmian.

Zachęty do złomowania starszych wysokoemisyjnych pojazdów

Dotacje finansowe, czy programy rekompensujące, mające na celu zachęcenie użytkowniczek i użytkowników starszych pojazdów, szczególnie z silnikami Diesla, do utylizacji swojego samochodu i przesiadki na alternatywne środki transportu jak np. transport publiczny. Takie rozwiązania funkcjonują już np. w Londynie, Barcelonie i Berlinie.

Obniżanie kosztu zakupu roweru

Wprowadzenie systemu dopłat do zakupu rowerów lub zmniejszenie podatku VAT na rowery. Takie rozwiązania cieszą się popularnością we Francji i Portugalii, a systemy dopłat funkcjonują już także w Polsce np. w Gdyni.

Obniżenie kosztu biletów na transport publiczny

Rozwiązania szczególnie popularne w krajach niemieckojęzycznych, w których funkcjonują uniwersalne bilety okresowe w przystępnych cenach. Inną formą realizacji tego założenia może być udostępniania komunikacji miejskiej za darmo wybranym grupom społecznym np. osobom starszym czy dzieciom.

Huby współdzielonej mobilności

Udostępnienie dla mieszkanek i mieszkańców miast form współdzielonej mobilności. Rozwój oferty zeroemisyjnych form transportu takich jak rowery publiczne, czy elektryczne hulajnogi. Dobrym przykładem podobnego rozwiązania, może być program „Shared Transport for all”, realizowany z powodzeniem w wybranych miastach w Szkocji.

Społeczny leasing pojazdów elektrycznych

W ostatnich latach na popularności zyskuje wynajem długoterminowy, który pozwala na korzystanie z samochodu w przystępnych cenowo ratach miesięcznych. Pomysł narodził się we Francji, gdzie założeniem leasingu społecznego jest udostępnienie najuboższym gospodarstwom domowym samochodów elektrycznych w cenie 100 euro miesięcznie.

Większość z tych narzędzi byłaby najskuteczniejsza przy wdrożeniu poprzez regulacje na poziomie krajowym albo przy połączeniu wsparcia z poziomu krajowego i lokalnego. W najbliższych latach będziemy mieli do dyspozycji środki
z wielu źródeł. Fundusz Spójności, Krajowy Program Odbudowy, Fundusz Modernizacji czy Społeczny Fundusz Klimatyczny to przykłady finansowania ze źródeł zewnętrznych. Do tego musimy dodać potencjał NFOŚiGW oraz środków z przewidzianych podatków od środków transportu – opłaty rejestracyjnej i od użytkowania pojazdu. Przynajmniej część z nich powinniśmy przeznaczyć na budowę zrównoważonej, zeroemisyjnej mobilności miejskiej.

Nie wszystkie zaproponowane rozwiązania mogą zostać skutecznie zaimplementowane w Polsce. Przynajmniej w zaproponowanej w raporcie formie. Nie znaczy to jednak, że nie możemy z raportu wyciągnąć wniosków dla polskich miast. 

Na szczególną uwagę zasługują rekomendacje takich działań jak systemy premiujące złomowanie starych, wysokoemisyjnych samochodów bezpłatnymi karnetami na komunikację miejską czy wsparciem zakupu rowerów, w tym rowerów cargo, czy też stworzenie sieci miejskich hubów mobilności, pozwalających na wygodne i szybkie podróże bez samochodu.

https://fppe.pl/wp-content/uploads/2023/02/Win-win_5-fast-and-fair-solutions-for-cleaning-up-urban-transport.pdf